رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، در آستانه دیدار با ولادیمیر پوتین و شرکت در مراسم روز پیروزی در مسکو، سلطه‌جویی آمریکا را با «نیروهای متکبر فاشیستی» در جنگ جهانی دوم مقایسه کرد.
انتظار می‌رود شی و پوتین در این دیدار بر قدرت شراکت راهبردی خود در مقابل نظم بین‌المللی تحت رهبری آمریکا تأکید کنند. این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که واشنگتن با اعمال تعرفه‌های تجاری، فشارها بر پکن را افزایش داده و هم‌زمان تلاش می‌کند روسیه را به توافق صلح در مورد اوکراین سوق دهد.
شی در مقاله‌ای که در رسانه‌های دولتی چین و روسیه منتشر شد، نوشت: «در گذشته، نیروهای عادلانه‌ای چون چین و اتحاد جماهیر شوروی در کنار هم با فاشیسم جنگیدند و آن را شکست دادند. اکنون، پس از هشتاد سال، یک‌جانبه‌گرایی، سلطه‌طلبی و زورگویی بار دیگر بشریت را تهدید می‌کند.»
کرملین نیز پیام مشابهی منتشر کرد و اعلام داشت که این نشست «پیامی قوی علیه تلاش‌ها برای بازنویسی تاریخ جنگ جهانی دوم» خواهد بود. وزارت امور خارجه روسیه به نقل از خبرگزاری تاس افزود که اروپا در حال آماده‌سازی برای جنگ با روسیه است، مشابه آنچه رایش سوم انجام داد.
این نخستین دیدار پوتین و شی از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ و تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین است. با این حال، اتحاد این دو کشور بدون چالش نیست. چین در تلاش برای بهبود روابط با اروپاست، در حالی که بیم دارد نزدیکی احتمالی میان ترامپ و پوتین به روابط پکن و مسکو آسیب بزند.
روز جمعه، شی در مراسم رژه نظامی روز پیروزی در میدان سرخ مسکو شرکت خواهد کرد؛ مراسمی که با حضور ۲۸ رهبر خارجی دیگر از جمله روسای جمهور برزیل، صربستان و اسلواکی برگزار می‌شود. این مراسم تحت تأثیر حملات پهپادی اوکراین قرار گرفت که برای چند ساعت باعث تعطیلی فرودگاه‌های مسکو شد.
علاوه بر انتقاد از سیاست‌های تجاری آمریکا، انتظار می‌رود شی از این مناسبت برای تأکید بر ادعای حاکمیت چین بر تایوان نیز استفاده کند؛ مسئله‌ای که پکن تهدید کرده در صورت لزوم، با استفاده از زور پیگیری خواهد کرد.
کرملین حضور شی در رژه نظامی را نمادی از شکست تلاش‌های غرب برای انزوای مسکو به دلیل تهاجم به اوکراین می‌داند. پوتین بارها جنگ اوکراین را با ادعاهایی بی‌اساس، مشابه نبرد علیه آلمان نازی توجیه کرده است.
با وجود خودداری چین از جانبداری آشکار در جنگ اوکراین، این کشور با کمک به کاهش اثرات تحریم‌های غرب، نقش مهمی در حمایت از مسکو ایفا کرده است. تجارت دوجانبه از ۱۴۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۲۴۵ میلیارد دلار در سال گذشته افزایش یافت، اما اخیراً به‌دلیل کاهش قیمت انرژی روسیه و کاهش تقاضا برای کالاهای چینی، رشد آن کند شده است.
لی مینگ‌جیانگ، استاد دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور گفت: «روابط تجاری بین چین و روسیه در حال حاضر بسیار گسترده است، تا حدی به‌دلیل جنگ اوکراین، و شاید ظرفیت بیشتری برای رشد نداشته باشد.»
برای رشد بیشتر این روابط، چین باید پروژه‌های بزرگی همچون خط لوله گاز «قدرت سیبری-۲» را که مدت‌ها به تعویق افتاده، دنبال کند؛ پروژه‌ای که پکن تاکنون تمایلی به اجرای آن نشان نداده است. الکساندر گابویف از مرکز کارنگی اوراسیا می‌گوید تورم بالا در روسیه و ضعف تقاضای داخلی مانع از افزایش واردات از چین می‌شود.
با این حال، تعرفه‌های جدید آمریکا ممکن است دیدگاه پکن را تغییر دهد. گابویف گفت: «اگر ترامپ تعرفه ۱۲۵ درصدی اعمال کند، چین ممکن است تحریم‌های آمریکا علیه روسیه را نادیده بگیرد.»
نزدیکی پکن به اروپا نیز محدودیتی برای تعمیق روابط با مسکو ایجاد می‌کند. برخی کارشناسان چینی معتقدند پایان جنگ اوکراین می‌تواند به چین امکان دهد تا توازن دیپلماتیک خود با غرب و روسیه را حفظ کند.
ژو فنگ، رئیس دانشکده مطالعات بین‌الملل دانشگاه نانجینگ گفت: «یک توافق صلح می‌تواند به چین کمک کند تا روابط با قدرت‌های بزرگ جهانی را به وضعیت عادی بازگرداند. جنگ اوکراین همچنان سایه‌ای بر سیاست خارجی چین است.»
لی از دانشگاه نانیانگ نیز گفت که اگرچه چین علناً از روسیه فاصله نخواهد گرفت، اما ممکن است در خلوت پیام‌هایی را برای تشویق به آتش‌بس به اروپا منتقل کند.
شی در مقاله خود اشاره‌ای به جنگ اوکراین نکرد، بلکه به محکومیت «جنایتکاران جنگی» در جنگ جهانی دوم پرداخت و چین و روسیه را «نیروهای سازنده در حفظ ثبات راهبردی جهانی» توصیف کرد. او خواستار پایبندی به منشور سازمان ملل شد.
با این حال، تحلیلگران نسبت به تناقض موجود میان این اظهارات و عملکرد روسیه هشدار دادند. لی گفت: «این اظهارات با توجه به جنگی که پوتین آغاز کرده و به نقض قوانین سازمان ملل متهم شده، با تناقضاتی روبه‌روست. برای جامعه جهانی، این ادعاها اعتبار خود را از دست می‌دهند.»
