قدرتهای اقتصادی بزرگ جهان، با وجود تورم بالا و بدهیهای سنگین، همچنان سیاستهای مالی و پولی انبساطی را ادامه میدهند. این روند، همراه با تبوتاب بازارها نسبت به هوش مصنوعی، باعث جهش چشمگیر بورسهای جهانی شده و در مقابل، بازار اوراق قرضه را با چالش روبهرو کرده است. نگرانیها از رکود اقتصادی که اوایل سال مطرح بود، اکنون جای خود را به خوشبینی نسبت به رشد داده است.
کشورهای ثروتمند تصمیم گرفتهاند موتور اقتصاد خود را با دور بالا بچرخانند. با وجود تورم مداوم و کوه بدهی، دولتها و بانکهای مرکزی همچنان دست از سیاستهای انبساطی برنمیدارند. بازارهای سهام و طلا از این روند استقبال کردهاند، اما بازار اوراق قرضه چشمانداز روشنی ندارد. اشتیاق تازه نسبت به هوش مصنوعی نیز به این روند دامن زده و باعث رشد بیسابقه قیمت سهام در سطح جهانی شده است که تغییری بزرگ نسبت به فضای ناامیدکننده چند ماه پیش به شمار میرود.
شش ماه پیش، زمانی که آمریکا تعرفههای جدیدی را اعمال کرد و بازارها به شدت واکنش نشان دادند، بسیاری از کارشناسان انتظار رکود جهانی را داشتند. اما اوضاع کاملاً تغییر کرده است. آخرین تحول از ژاپن آمده؛ کشوری که تنها عضو گروه هفت با سیاست پولی نسبتاً انقباضی بود. انتخاب غافلگیرکننده «سانائه تاکایچی» بهعنوان رهبر حزب حاکم و نخستوزیر احتمالی آینده، نشان میدهد که دولت ژاپن قصد دارد از سیاستهای مالی حمایتی و ضد رکود بیشتری استفاده کند و افزایش نرخ بهره را متوقف سازد.
اگر بانک ژاپن سیاستهای انقباضی خود را کنار بگذارد، در حالی که نرخ بهرهاش تنها ۰/۵ درصد است، میتوان گفت شرایط پولی کل گروه هفت کاملاً سست و انبساطی باقی میماند. نرخ بهره بانک مرکزی اروپا اکنون حدود ۲ درصد است و فدرال رزرو آمریکا نیز پس از وقفهای نهماهه دوباره روند کاهش نرخ را از سر گرفته و احتمالاً تا پایان سال نرخ بهره را به حدود ۳.۵ درصد میرساند.
این سیاستها زمانی منطقی بود اگر تورم مهار شده یا رشد اقتصادی کند شده بود، اما واقعیت این است که تورم در آمریکا، ژاپن، آلمان و منطقه یورو هنوز بالاتر از هدف ۲ درصدی بانکهای مرکزی است. طبق گزارش OECD، تورم هسته در کشورهای گروه هفت در ماه اوت بهطور میانگین ۳ درصد بوده است، تقریباً برابر با میانگین سال ۲۰۲۴. در همین حال، شرایط مالی بسیار داغ است: رشد دو رقمی شاخصهای سهام، کاهش شدید ریسک اعتباری، افزایش معاملات بزرگ شرکتها و رونق عرضههای اولیه سهام. حتی اشارهای کوچک به پروژههای هوش مصنوعی کافی است تا قیمت سهام شرکتها جهش کند.
سیاست مالی هم ترمز نمیکشد
در حالی که انتظار میرفت دولتها با سیاست مالی محتاطانهتر حرکت کنند، واقعیت برعکس است. ژاپن آماده تزریق محرکهای جدید است. آلمان در آستانه اجرای بسته مالی تاریخی نزدیک به یک تریلیون یورو قرار دارد. فرانسه همچنان با کسری بودجه حدود ۵ درصدی دستوپنجه نرم میکند و در آمریکا، بسته مالی و کاهش مالیاتهای دونالد ترامپ به اقتصادی که همین حالا حدود ۴ درصد رشد دارد، سرعت بیشتری داده است.
افزایش جهانی سرمایهگذاری در زیرساختهای هوش مصنوعی و هزینههای دفاعی نیز به رشد اقتصادی جهان دامن زده است.
پیشبینی میشود سود شرکتهای آمریکایی و اروپایی در سال ۲۰۲۶ به ترتیب ۱۳.۸ و ۱۲.۴ درصد افزایش یابد. در چین نیز، حزب کمونیست در حال تدوین برنامه پنجساله جدیدی است که بر تحریک رشد داخلی و توسعه فناوری تمرکز دارد؛ موضوعی که میتواند اثرات جهانی داشته باشد.
اگر گسترش سریع هوش مصنوعی واقعاً باعث افزایش بهرهوری اقتصادی شود، رشد بالا میتواند بدون افزایش تورم ادامه پیدا کند. اما در حال حاضر این تنها یک فرضیه است.
پیامدها برای سرمایهگذاران
این شرایط «اقتصاد داغ» باعث شده سرمایهگذاران همزمان به سمت سهام و داراییهای ضدتورمی مانند طلا بروند. بسیاری نیز بر افزایش فاصله بین نرخهای کوتاهمدت و بلندمدت اوراق قرضه شرطبندی کردهاند، زیرا انتظار دارند تورم بلندمدت رشد کند، حتی اگر بانکهای مرکزی نرخهای کوتاهمدت را پایین بیاورند.
در چنین فضایی، ترس از حبابهای قیمتی همچنان وجود دارد. با این حال، در محیط رقابتی و پرتنش جهانی امروز، هیچ کشوری تمایل ندارد سرعت رشد را کاهش دهد و به نظر میرسد چراغ اقتصاد جهانی همچنان بر حالت «حرکت» باقی مانده است.
