بر اساس دادههای تازه بانک غنا که توسط واحد پژوهش «جوینیوز» بررسی شده، درآمد صادرات نفت این کشور در سال ۲۰۲۵ با افتی چشمگیر روبهرو شده است.
تا پایان ماه اکتبر، ارزش صادرات نفت غنا به ۲/۲ میلیارد دلار رسید، در حالی که این رقم در مدت مشابه سال ۲۰۲۴ برابر با ۳/۳ میلیارد دلار بود. این مقایسه از کاهش ۱/۱۲ میلیارد دلاری حکایت دارد.
این افت نتیجه همزمان کاهش قیمتهای جهانی نفت و افت تولید داخلی است. نفت در ابتدای سال ۲۰۲۵ کمی بالاتر از ۷۰ دلار در هر بشکه معامله میشد، اما از آن زمان بهتدریج کاهش یافت، تا حدود ۵۹ دلار سقوط کرد و اکنون در محدوده ۶۰ دلار در هر بشکه نوسان دارد. این سطح بهمراتب پایینتر از بازه ۷۰ تا ۸۰ دلاری است که در بخش زیادی از سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ حاکم بود. دادهها نشان میدهد میانگین قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ پایینترین سطح از اواخر ۲۰۲۱ تاکنون است؛ روندی که فشار زیادی بر کشورهای تولیدکننده نفت مانند غنا وارد کرده است.
با این حال، در مورد غنا کاهش قیمت تنها بخشی از ماجراست. افت درآمدها با کاهش حجم تولید تشدید شده است. در حالی که برخی تولیدکنندگان میتوانند کاهش قیمت را با افزایش تولید جبران کنند، تولید نفت غنا مسیر معکوسی را طی کرده است. پس از اوجگیری تولید در سال ۲۰۱۹ با ۷۱/۴ میلیون بشکه، تولید هر سال کاهش یافته است.
غنا در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۸ میلیون بشکه نفت تولید کرد. کمیته منافع عمومی و پاسخگویی، تولید سال ۲۰۲۵ را ۴۶/۳ میلیون بشکه برآورد کرده است؛ هرچند همین پیشبینی نیز خوشبینانه به نظر میرسد. وزارت دارایی در سال ۲۰۱۹ هدف تولید روزانه ۵۰۰ هزار بشکه تا سال ۲۰۲۴ را تعیین کرده بود، اما در سال ۲۰۲۵ تولید واقعی حدود ۱۲۶٬۹۹۴ بشکه در روز است که فاصله زیادی با آن هدف دارد.
کندی تولید در آمارهای اخیر نیز مشهود است. در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، غنا ۱۸/۴ میلیون بشکه نفت تولید کرد، در حالی که این رقم در مدت مشابه سال ۲۰۲۴ برابر با ۲۴/۸ میلیون بشکه بود؛ یعنی کاهشی معادل ۲۵/۸ درصد.
درآمدهای دولت حتی سریعتر کاهش یافته است. عواید نفتی در نیمه نخست ۲۰۲۵ با افت ۵۶ درصدی از ۸۴۰ میلیون دلار در نیمه نخست ۲۰۲۴ به ۳۷۰ میلیون دلار رسید.
در حالی که درآمد صادراتی کاهش یافته، هزینه واردات نفت غنا افزایش پیدا کرده است. واردات فرآوردههای پالایششده نفتی در ۱۰ ماه نخست ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۵۰۰ میلیون دلار بیشتر شده است. این به معنای واردات ماهانه حدود ۴۳۰ میلیون دلار فرآورده نفتی است، در حالی که این رقم در سال گذشته حدود ۳۹۰ میلیون دلار در ماه بود. ترکیب کاهش درآمد صادراتی و افزایش هزینه واردات، فشار بر تراز پرداختها را تشدید کرده و تقاضا برای ارز خارجی را بالا برده است.
در پس این تحولات، ضعفهای ساختاری بخش نفت غنا قرار دارد. اشتباهات سیاستی در بخش بالادستی و نبود قراردادهای جدید نفتی، جذابیت این بخش را برای سرمایهگذاران کاهش داده است. با راهاندازی نشدن چاههای جدید، تولید همچنان افت میکند، درآمد دولت کاهش مییابد و وابستگی به واردات فرآوردههای نفتی بیشتر میشود.
افزایش تقاضای داخلی برای فرآوردههای پالایششده، ضرورت توسعه ظرفیت پالایش داخلی را برای تأمین مصرف داخل و کاهش هزینه واردات تقویت میکند. کاهش واردات نفتی که اکنون بهطور متوسط ماهانه حدود ۴۰۰ میلیون دلار است، میتواند فشار بر واحد پول ملی (سدی) را بهطور قابلتوجهی کاهش دهد و آسیبپذیری غنا در برابر شوکهای خارجی را کمتر کند.
شرکت «هاب نفت غنا» قصد دارد با تبدیل این کشور به تأمینکننده منطقهای فرآوردههای پالایششده، این خلأ را جبران کند، اما پیشرفت در این مسیر به تداوم شفافیت سیاستی و جذب سرمایهگذاری بستگی دارد. بدون اقدام قاطع، غنا ممکن است میان کاهش تولید نفت، افت درآمد صادراتی و افزایش هزینه واردات گرفتار بماند. بازگرداندن شتاب به این بخش نیازمند احیای اعتماد در صنعت بالادستی و پیشرفت سریعتر در پالایش داخلی است. تا آن زمان، نفت بیش از آنکه عامل ثبات اقتصادی باشد، به یک نقطه آسیبپذیری رو به رشد برای اقتصاد غنا تبدیل خواهد شد.
