ریاست دورهای یونان بر یورو با انتخاب کیریاکوس پیراکاکیس، وزیر دارایی این کشور، نقطه عطفی در مسیر خروج آتن از سالهای بحران به شمار میرود؛ مسیری که زمانی تا آستانه اخراج از منطقه یورو پیش رفت.
برای سیاستگذاران یونانی، هیچ چیز به اندازه دیدن پایان دوره «متهمبودن» در منطقه یورو رضایتبخش نبوده است. یورو گروپ که سیاستهای منطقه یورو را هدایت میکند، در سالهای دریافت کمک مالی نماد سختی و آشوب برای آتن بود؛ نهادی که مذاکرات نفسگیر با یونان را زمانی مدیریت میکرد که کشور در آستانه ورشکستگی قرار داشت.
گرچه پیشتر هم وزیری از کشوری دریافتکننده کمک مالی ریاست منطقه یورو را بر عهده گرفته بود، اما بحران یونان عمیقتر، طولانیتر و حیاتیتر از سایر کشورها بود. از این رو، نمادگرایی این انتخاب فقط برای آتن اهمیت ندارد؛ کشوری که زمانی ضعیفترین حلقه اروپا تلقی میشد، اکنون ریاست نهادی را بر عهده گرفته که حتی درباره خروجش از یورو بحث کرده بود.
نقش منطقه یورو از سال ۲۰۰۹ پررنگ و گاه دردناک بود؛ از زمانی که وزیر دارایی وقت یونان اعلام کرد کسری بودجه کشور پنج برابر سقف مجاز منطقه یورو است، تا اوج بحران در ۲۰۱۵ که آلمان پیشنهاد خروج موقت یونان از یورو را مطرح کرد. در همان سالها، حتی سناریوی نکول بدهی یونان در بسیاری از پایتختهای اروپایی کاملا محتمل تلقی میشد.
در اوج تنشها و پس از اعلام همهپرسی غیرمنتظره دولت یونان درباره شروط بسته نجات، یانیس واروفاکیس جلسه یورو گروپ را ترک کرد و همتایانش ناچار شدند درباره محافظت از منطقه یورو بدون یونان گفتوگو کنند. در آن مقطع، خروج یونان از پول واحد محتملترین سناریو به نظر میرسید.
اکنون تصور آن روزها دشوار است؛ یک دهه بعد، یونان نهتنها ریاست منطقه یورو را بر عهده گرفته، بلکه به عنوان نمونهای از اثر انتخابهای درست سیاستی و اصلاحات ساختاری معرفی میشود. بدهی این کشور همچنان بالاترین میزان در اتحادیه اروپاست، اما نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی به سرعت در حال کاهش است و هزینه خدمات بدهی پایین مانده؛ زیرا بیش از نیمی از بدهی به سازوکار ثبات اروپا با نرخهای بهره بسیار پایین تعلق دارد. یونان همچنین از معدود کشورهای منطقه یورو با مازاد بودجه است و پس از سالها رکود، رشد اقتصادی آن از بسیاری از همتایانش سریعتر شده است.
در سخنرانی پذیرش مسئولیت، پیراکاکیس بر نگاه رو به آینده تأکید کرد و خواستار وحدت، فوریت و نتیجهمحوری شد. او وعده داد شکافهای قدیمی میان شمال و جنوب، شرق و غرب و میان کشورهایی که به «صرفهجو» یا «خرجکننده» معروفاند، کنار گذاشته شود.
با این حال، این مسئولیت آسان نخواهد بود. ایجاد منطقه یورو دستاورد بزرگی بوده، اما بخشی از اختیارات سیاست اقتصادی را از دولتهای ملی گرفته است؛ چالشی که همچنان نیازمند توازن و راهحل است.
