اسپانیا در سال ۲۰۲۴ میزبان رکورد ۹۴ میلیون گردشگر بود و اکنون در رقابتی تنگاتنگ با فرانسه، که ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده داشت، برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین مقصد گردشگری جهان قرار دارد. این رشد چشمگیر در صنعت گردشگری، نقش کلیدی در موفقیت اقتصادی اسپانیا ایفا کرده و به این کشور کمک کرده است تا از دیگر قدرت‌های بزرگ اروپایی مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا پیشی بگیرد.
اسپانیا، بهترین اقتصاد جهان از نگاه اکونومیست
در سال ۲۰۲۴، تولید ناخالص داخلی (GDP) اسپانیا ۳/۲٪ افزایش یافت، در حالی که آلمان ۰/۲٪ کاهش یافت و فرانسه (۱/۱٪)، ایتالیا (۰/۵٪) و بریتانیا (۰/۹٪) رشد کمتری را تجربه کردند.
این عملکرد چشمگیر باعث شد که مجله اکونومیست اسپانیا را به‌عنوان بهترین اقتصاد جهان در سال گذشته معرفی کند. به گفته کارلوس کوئرپو، وزیر اقتصاد اسپانیا، این کشور ۴۰٪ از رشد منطقه یورو را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داد. او موفقیت اقتصادی اسپانیا را به «مدلی متعادل» نسبت می‌دهد که پایداری رشد را تضمین می‌کند. در حالی که گردشگری یکی از پایه‌های اصلی این اقتصاد محسوب می‌شود، او همچنین به نقش مهم خدمات مالی، فناوری و سرمایه‌گذاری در بهبود اقتصاد اسپانیا پس از بحران ناشی از همه‌گیری کووید اشاره می‌کند؛ بحرانی که در سال ۲۰۲۰ باعث کاهش ۱۱ درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور شده بود.
او می‌گوید: «ما بدون زخم‌های عمیق از کووید عبور کرده‌ایم، اقتصاد خود را مدرن کرده‌ایم و رشد بالقوه تولید ناخالص داخلی خود را افزایش داده‌ایم.»
نوسازی و حمایت اتحادیه اروپا
تحول اقتصادی اسپانیا به‌شدت تحت تأثیر کمک‌های مالی اتحادیه اروپا از برنامه «نسل بعدی» قرار گرفته است که تا سال ۲۰۲۶، مبلغی معادل ۱۶۳ میلیارد یورو به این کشور اختصاص می‌دهد. این سرمایه‌ها به پروژه‌های مهمی مانند توسعه شبکه ریلی ملی، ایجاد مناطق کم‌آلاینده در شهرها، گسترش صنعت خودروهای برقی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک تخصیص یافته است.
سرمایه‌گذاری عمومی نقش کلیدی در این رشد داشته است، به‌طوری که ماریا خسوس والدمروس، استاد اقتصاد در مدرسه کسب‌وکار IESE اسپانیا، می‌گوید که هزینه‌های دولتی تقریباً نیمی از رشد اقتصادی اسپانیا پس از همه‌گیری را تأمین کرده است. از سوی دیگر، سایر اقتصادهای بزرگ اروپا به دلیل وابستگی بیشتر به صنایع، با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند؛ صنایعی که به‌دلیل هزینه‌های بالای انرژی، رقابت با آسیا و هزینه‌های ناشی از انتقال به مدل‌های پایدارتر محیط‌زیستی دچار رکود شده‌اند.
مقابله با تورم و بحران انرژی
مانند سایر کشورهای اروپایی، اسپانیا نیز با بحران شدید هزینه‌های زندگی پس از اختلالات زنجیره تأمین و حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ روبه‌رو شد. تورم در میانه سال ۲۰۲۲ به ۱۱٪ رسید که عمدتاً ناشی از افزایش شدید قیمت انرژی بود، اما تا پایان سال ۲۰۲۴ به ۲/۸٪ کاهش یافت.
دولت اسپانیا برای کاهش تأثیر این بحران، یارانه‌هایی را برای کاهش هزینه سوخت و ترویج استفاده از حمل‌ونقل عمومی معرفی کرد و همچنین چندین بار حداقل دستمزد را افزایش داد. علاوه بر این، اسپانیا و پرتغال موفق شدند با مذاکره با اتحادیه اروپا، یک توافق ویژه موسوم به «استثنای ایبری» را دریافت کنند که به آنها اجازه داد سقفی برای قیمت گاز مصرفی در تولید برق تعیین کنند تا هزینه‌های انرژی خانوارها کاهش یابد.
کوئرپو معتقد است که این سیاست‌ها موجب تقویت تاب‌آوری اقتصادی اسپانیا شده است: «اسپانیا در برابر بحران‌ها، از جمله بحران تورمی ناشی از جنگ اوکراین، مقاوم‌تر شده است.»
انرژی سبز و صنعت خودروسازی
بخش انرژی‌های تجدیدپذیر اسپانیا یکی دیگر از مزایای مهم این کشور محسوب می‌شود، نه‌تنها از نظر تضمین عرضه برق، بلکه به‌عنوان عاملی برای جذب سرمایه‌گذاری. اسپانیا دارای دومین زیرساخت بزرگ انرژی‌های تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا است که به‌ویژه برای صنعت خودروسازی آن، که دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در اروپا است، یک مزیت مهم محسوب می‌شود.
با اینکه اسپانیا هنوز در تولید خودروهای برقی از سایر کشورهای اروپایی عقب است، کارشناسان این حوزه پتانسیل زیادی برای رشد در این بخش می‌بینند. وین گریفیتس، مدیرعامل بریتانیایی شرکت کوپرا، معتقد است که اسپانیا تمام عناصر مورد نیاز برای موفقیت را در اختیار دارد: نیروی کار رقابتی و ماهر و یک سیاست انرژی قوی. او می‌گوید: «تولید خودروهای بدون آلایندگی هیچ فایده‌ای ندارد اگر از انرژی آلوده استفاده کنید.»
رشد اشتغال و اصلاحات بازار کار
با وجود پیشرفت‌های اقتصادی، بیکاری همچنان یکی از مشکلات بزرگ اسپانیا است، به‌طوری که این کشور بالاترین نرخ بیکاری در اتحادیه اروپا را دارد. با این حال، این نرخ در اواخر سال ۲۰۲۴ به ۱۰/۶٪ کاهش یافت که پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۰۸ محسوب می‌شود. همچنین تعداد افراد شاغل در اسپانیا به ۲۲ میلیون نفر رسیده است که یک رکورد محسوب می‌شود.
اصلاحات بازار کار که بر کاهش قراردادهای موقت و افزایش قراردادهای دائمی تمرکز داشت، در این بهبود نقش مهمی ایفا کرده است. این تغییرات، ثبات شغلی را افزایش داده‌اند بدون اینکه مانعی برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید باشند. علاوه بر این، با وجود مناقشات سیاسی بر سر ورود مهاجران، بسیاری از کارشناسان حضور آنها را برای جبران کاهش جمعیت جوان اسپانیا ضروری می‌دانند. نخست‌وزیر سوسیالیست، پدرو سانچز، نیز بارها بر نقش کلیدی مهاجران در اقتصاد کشور تأکید کرده و آن را «بنیادی» خوانده است.
چالش‌های آینده اقتصاد اسپانیا
انتظار می‌رود که اسپانیا همچنان از نظر رشد اقتصادی در میان کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا پیشتاز باشد. با این حال، چالش‌های مهمی در پیش است.
یکی از نگرانی‌های اصلی، وابستگی بیش از حد اقتصاد به گردشگری است که با مخالفت‌های فزاینده‌ای از سوی مردم محلی روبه‌رو شده است. بدهی عمومی گسترده اسپانیا نیز یک چالش بزرگ محسوب می‌شود، چرا که اکنون از تولید اقتصادی سالانه کشور فراتر رفته است. والدموروس هشدار می‌دهد که «این یک عدم تعادل است که باید اصلاح شود، نه‌فقط به دلیل مقررات مالی جدید اتحادیه اروپا، بلکه به دلیل اینکه می‌تواند منجر به بی‌ثباتی مالی شود.»
علاوه بر این، بحران مسکن در سراسر کشور گسترش یافته و بسیاری از اسپانیایی‌ها را با مشکل جدی در تأمین مسکن مقرون‌به‌صرفه مواجه کرده است. درحالی‌که دولت سانچز برای حل این مشکلات تلاش می‌کند، اسپانیا همچنان به‌عنوان موتور رشد اقتصادی اروپا در کانون توجه قرار دارد.