با وجود اعمال تحریم‌های پیاپی از سوی ایالات متحده، صادرات نفت ایران به چین همچنان ادامه دارد، هرچند هزینه‌های این تجارت افزایش یافته و فرآیندها پیچیده‌تر شده‌اند. فشارهای فزاینده واشنگتن، تاجران نفت ایران را وادار کرده‌اند تا به روش‌های پرخطر برای ادامه تجارت روی آورند که این امر هزینه‌های عملیاتی را بالا برده و زنجیره تأمین را مختل کرده است.
مدیران پالایشگاه‌های خصوصی چینی (که خریداران اصلی نفت ایران هستند) از بروز تأخیر در ارسال محموله‌ها و مواردی از فسخ قرارداد توسط فروشندگان خبر داده‌اند. آنان این اختلال‌ها را ناشی از چالش‌های لجستیکی و افزایش هزینه‌ها می‌دانند. برخی نفتکش‌های ایرانی نیز پیش از رسیدن به مقصد تحت تحریم قرار گرفته‌اند که این موضوع پیچیدگی‌های بیشتری ایجاد کرده است.
چین که بزرگ‌ترین مشتری نفتی ایران محسوب می‌شود، نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند. ایالات متحده تلاش کرده است این ارتباط را قطع کند و طبق گزارش شرکت تحلیل داده Kpler، بیش از دو سوم از حدود ۱۵۰ نفتکشی که در سال ۲۰۲۴ نفت ایران را حمل کرده‌اند، تحت تحریم قرار گرفته‌اند. هرچند دولت چین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسد، بسیاری از شرکت‌هایی که با نظام مالی بین‌المللی در ارتباط هستند، برای جلوگیری از ریسک‌های احتمالی از همکاری با نهادها و کشتی‌های تحریم‌شده خودداری می‌کنند.
اوایل سال جاری، گروه بندری شاندونگ (که در منطقه‌ای با پالایشگاه‌های خصوصی فعال است) به اپراتورها توصیه کرد از پذیرش کشتی‌های تحریم‌شده خودداری کنند. با وجود این موانع، صادرات نفت ایران به چین همچنان ادامه دارد و کاهش نیافته است.
با این حال هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها به‌طور چشمگیری افزایش یافته‌اند. نرخ اجاره نفتکش‌های غیروابسته به تحریم برای حمل نفت ایران از مالزی به چین در اوایل ماه مارس به ۵ تا ۶ میلیون دلار رسید (که افزایشی حدود ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته داشته است). همچنین معامله‌گران به استفاده از نفتکش‌های کوچک‌تر مانند آفراماکس روی آورده‌اند که نسبت به کشتی‌های بزرگ‌تر کارایی کمتری دارند و هزینه‌ها را افزایش می‌دهند.
در عین حال، کمبود کشتی‌های قابل استفاده نیز یکی از چالش‌های اساسی است، زیرا با گسترش لیست تحریم‌ها، تعداد کشتی‌های موجود برای انتقال‌های دریایی کاهش یافته است.
معمولاً معامله‌گران نفت ایران را با تخفیف نسبت به شاخص‌های جهانی مانند نفت برنت عرضه می‌کنند. این تخفیف‌ها شامل هزینه حمل‌ونقل، انتقال کشتی به کشتی، بیمه و هزینه‌های بندری نیز هستند. با کاهش این تخفیف‌ها (از ۱ تا ۱/۵ دلار در هر بشکه به ۰/۵ تا ۱ دلار)، حاشیه سود فروشندگان کاهش یافته است. افزایش ناگهانی هزینه‌های عملیاتی یا تأخیر در تهیه کشتی ممکن است سود معامله را از بین ببرد.
میا گنگ (تحلیلگر بازار نفت در گروه FGE) بیان کرده است که افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل باعث شده فروشندگان نتوانند این هزینه‌ها را به خریداران منتقل کنند. از این‌رو مجبور شده‌اند تخفیف‌های بیشتری ارائه دهند که این موضوع سودآوری را کاهش داده است.
با وجود افزایش موانع، کاهش قابل توجهی در واردات نفت ایران توسط چین بعید است. این تجارت از زمان بازگشت تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ مقاوم و تطبیق‌پذیر باقی مانده است. در ماه فوریه، صادرات به بالاترین سطح در چهار ماه اخیر رسید که بخشی از آن به دلیل تأخیر محموله‌های ماه قبل بود.
تحریم‌ها، علی‌رغم تأثیرگذاری، ابزار کاملی برای توقف تجارت نیستند. جای‌ایان چونگ، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی سنگاپور، می‌گوید: «هدف تحریم‌ها قطع کامل تجارت نیست، بلکه افزایش هزینه‌ها تا حدی است که رفتار طرف مقابل تغییر کند. اما همواره مقداری دور زدن تحریم‌ها رخ خواهد داد.»
در آب‌های ساحلی مالزی (که به‌عنوان مهم‌ترین مرکز فعالیت ناوگان سایه ایران شناخته می‌شود)، تعداد انتقال‌های کشتی به کشتی افزایش یافته‌اند. بسیاری از این عملیات‌ها در حالت خاموشی کامل سیستم‌های ردیابی انجام شده‌اند تا مسیر حرکت کشتی‌ها مشخص نشود. طبق تصاویر ماهواره‌ای، در یک روز تا هفت عملیات انتقال مشاهده شده است که نشان می‌دهد سطح پنهان‌کاری افزایش یافته است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورآمریکا اعلام کرده است که فشار حداکثری علیه ایران اعمال خواهد شد. گزارش اخیر رویترز نیز حاکی از آن است که دولت ترامپ برنامه‌ای برای بازرسی مستقیم نفتکش‌های ایرانی در دریا در نظر گرفته است. این اقدام می‌تواند برخی اپراتورها و واسطه‌ها را از ادامه فعالیت بازدارد.
احتمال دارد نهادهای مالی مرتبط با پالایشگاه‌های خصوصی چینی نیز هدف نظارت‌های جدید قرار گیرند. همچنین ایالات متحده ممکن است کشورهای دیگری مانند هند و امارات متحده عربی (که مقر بسیاری از مالکان کشتی و فعالان ناوگان سایه هستند) را تحت فشار قرار دهد.
آنوپ سینگ (رئیس بخش تحقیقات حمل‌ونقل در شرکت Oil Brokerage Ltd) گفته است که تحریم‌ها تاکنون بیشتر بر کشتی‌ها و مالکان متمرکز بوده‌اند، اما اکنون می‌توان بخش‌های حیاتی‌تری از شبکه مانند بانک‌ها، دولت‌ها، کشورهای پرچم‌دار و شرکت‌های بیمه را نیز هدف قرار داد.
در مجموع، تحریم‌ها باعث افزایش هزینه و ریسک در تجارت نفت ایران با چین شده‌اند (اما مانع ادامه آن نشده‌اند). این تجارت همچنان به‌صورت پنهانی، منعطف و سودآور ادامه دارد.