تعرفههای وارداتی آمریکا باعث خروج میلیاردها دلار سرمایه از هند شده و مزیت قیمتی صادرات پاکستان را از بین برده است؛ امری که میتواند صادرات اسلامآباد به واشنگتن را تا ۳۰ درصد کاهش دهد و به بیکاری هزاران کارگر منجر شود.
ارزیابی دو نهاد منطقهای نشان میدهد محدودیتهای تعرفهای میتواند صادرات هند به آمریکا را نیز تا ۴۰ درصد کاهش دهد.
گزارش «Trading beyond Borders» که از سوی اتاق بازرگانی و صنایع سارک و فدراسیون حسابداران جنوب آسیا منتشر شده، پیشنهاد میکند کشورهای منطقه به ویژه پاکستان و هند با افزایش تجارت میان خود، اثرات تعرفههای آمریکا را جبران کنند. طبق این گزارش، پاکستان میتواند از طریق تجارت منطقهای تا ۳ میلیارد دلار صادرات بیشتر داشته باشد.
«دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا، ۱۰ درصد تعرفه پایه برای همه واردات و تعرفههای اضافی ۱۱ تا ۵۰ درصدی برای کشورهای جنوب آسیا وضع کرده است. گزارش تأکید دارد که وابستگی جنوب آسیا به بازار آمریکا در حوزه صادرات کاربرمحور مانند پوشاک و کالاهای ساختهشده، آسیبپذیری این کشورها را افزایش داده است.
براساس گزارش، صادرات نساجی پاکستان در برابر تعرفههای آمریکا آسیبپذیر است و ممکن است درآمد صادراتی تا ۳۰ درصد کاهش یابد. ساختار تعرفهای جدید که بین ۲۰ تا ۳۵ درصد است، هزینه نهایی منسوجات و پوشاک پاکستانی را تا ۱۸ درصد بالا برده و رقابتپذیری قیمتی را کاهش داده و احتمال افت حجم صادرات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد را ایجاد کرده است.
پاکستان ابتدا با تعرفه ۲۹ درصدی مواجه شد اما با تلاشهای دیپلماتیک آن را به ۱۹ درصد کاهش داد. از آنجا که بازار آمریکا یکی از مقاصد اصلی صنایع کاربرمحور پاکستان است، این تعرفهها میتواند تا ۴۹۰ میلیون دلار در سال از درآمد کشور بکاهد و بر ذخایر ارزی و تراز جاری فشار وارد کند.
این گزارش هشدار میدهد شوک تعرفهای پیامدهای جدی برای اشتغال صنعتی و چرخه تولید در شهرهای نساجی مانند فیصلآباد، کراچی و لاهور دارد و میتواند به اخراج هزاران کارگر منجر شود. دو نهاد منطقهای از کشورها خواستهاند از فرصت ایجادشده برای تقویت یکپارچگی تجاری منطقهای استفاده کنند.
تنوعبخشی صادراتی پاکستان به بازارهای منطقه مانند هند، بنگلادش، سریلانکا و شورای همکاری خلیج فارس میتواند سالانه ۲ تا ۳ میلیارد دلار صادرات اضافی ایجاد کند. برای بهرهگیری از این ظرفیت، پاکستان باید ارزش افزوده، استانداردهای تولید پایدار، لجستیک و سازوکارهای تأمین مالی صادرات را تقویت کند.
روابط تجاری پاکستان و آمریکا تحت توافق تسهیل تجارت و سرمایهگذاری با موانعی مانند تعرفههای سختگیرانه، بخشنامههای وارداتی و اقدامات غیرتعرفهای روبهرو است. ضعف اجرای حقوق مالکیت فکری و قرار گرفتن پاکستان در فهرست «Special 301 Watch List» نیز دسترسی به بازار آمریکا را پیچیدهتر کرده است.
با وجود افزایش صادرات پاکستان به آمریکا از ۳/۷ میلیارد دلار در ۲۰۱۴ تا اوج ۴/۳ میلیارد دلار در ۲۰۲۵، شکایتهای شرکتهای آمریکایی از اعمال عوارض ناگهانی، مقررات سختگیرانه و الزامات گواهی حلال ادامه دارد. مذاکرات برای ازسرگیری واردات گوشت گاو آمریکا نیز هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
تجارت هند هم از تعرفههای آمریکا آسیب دیده است
هند بیشترین آسیب را از تعرفههای آمریکا در میان کشورهای سارک متحمل شده است. تعرفههای ۵۰ درصدی بر صادراتی مانند منسوجات، جواهرات و دارو باعث خروج بیش از ۱۵/۵ میلیارد دلار سرمایه و تضعیف ارزش روپیه شده است. تعرفه ۱۰۰ درصدی بر داروهای غیرژنتیک و فیلمها زیان صنایع هند را افزایش داده و حذف مزایای نظام ترجیحات عمومی و وضع تعرفههای تلافیجویانه، تنش تجاری با آمریکا را تشدید کرده است.
این تعرفهها رقابت صادراتی هند را تهدید و احتمال کاهش کوتاهمدت تا ۴۰ درصدی صادرات، بهویژه در کالاهای با ارزش افزوده بالا مانند تلفنهای هوشمند و سلولهای خورشیدی را افزایش داده است. تعرفه ۱۰۰ درصدی برخی داروهای برند در ۲۰۲۵ وابستگی شدید هند به بازار آمریکا را نشان میدهد؛ بازاری که ۳۴ درصد صادرات دارویی هند را جذب میکند.
افزایش تعرفهها اعتماد سرمایهگذاران بینالمللی را کاهش داده و برخی شرکتهای چندملیتی در حال بررسی جابهجایی پایگاههای تولیدی خود از جنوب آسیا هستند.
طبق گزارش، سارک یکی از کمیکپارچهترین مناطق اقتصادی جهان است و تنها ۵ تا ۶ درصد تجارت آن درونمنطقهای انجام میشود، در حالی که این رقم برای آسهآن ۲۲ تا ۲۵ درصد و برای اتحادیه اروپا ۶۰ درصد است.
