وقتی پنجشنبهشب اعلام شد دولت بریتانیا قصد دارد از برنامه افزایش مالیات بر درآمد در بودجه عقبنشینی کند، برخی از قدیمیترین همراهان کییر استارمر تصور کردند همه چیز تمام شده است. آنها با ناباوری میگفتند این تغییر ناگهانی، پس از هفتهها آمادهسازی افکار عمومی برای نتیجهای برعکس، غیرقابل توضیح است. حتی برخی که پیشتر باور داشتند استارمر میتواند دوره دشوار نخستوزیریاش را نجات دهد، اکنون برای نخستین بار دچار تردید شدهاند.
صبح روز بعد گزارش شد که این عقبنشینی پس از آن انجام شد که ریچل ریوز، وزیر دارایی، پیشبینی مالی بسیار بهتری از انتظار دریافت کرده بود. شکاف مالی دولت به جای ۳۵ میلیارد پوند مورد نگرانی قبلی، ۲۰ میلیارد پوند بود که به ریوز امکان میداد وعده حزب کارگر درباره عدم افزایش مالیات بر درآمد را حفظ کند.
بازارها دچار نوسان شدند؛ ابتدا داراییهای بریتانیا را فروختند، سپس با انتشار خبر بهبود چشمانداز مالی بخشی از زیانها جبران شد و دوباره افت کردند وقتی مشخص شد دولت قصد ندارد با کاهش آستانههای مالیاتی درآمد بیشتری جمع کند.
وزارت دارایی اصرار دارد که ریوز به قواعد مالی خود پایبند میماند اما هنوز مشخص نیست چگونه این کار انجام خواهد شد. اگرچه سرمایهگذاران توازن بودجه را میپسندند، برنامه کنار گذاشتهشده نیز حامی پرشوری در سیاست بریتانیا نداشت و تنها برخی نهادها از آن حمایت میکردند چون به کاهش تورم کمک میکرد حتی اگر به ضرر مصرفکنندگان تمام میشد.
افزایش مالیات و نقض وعدههای انتخاباتی حزب کارگر، خطرناک بود. آنچه متحدان استارمر را نگران کرده، از دست رفتن کنترل روایت سیاسی است. طبق نظرسنجیها، تنها ۱۲٪ از شهروندان معتقدند دولت تاکنون بودجه را خوب مدیریت کرده است. کارشناسان اقتصادی هم با نگرانی گفتهاند که تغییرات پیدرپی و نبود یک راهبرد بلندمدت، فضای عدم قطعیت ایجاد کرده و مانع سرمایهگذاری شده است.
این آشفتگیهای بیرونی بازتابی از وضعیت درونی خیابان داونینگ است؛ جایی که وزیران و نمایندگان حزب کارگر آشکارا احتمال سقوط طرح مشترک استارمر و ریوز را مطرح میکنند. علاوه بر بهبود چشمانداز مالی، سیاست نیز در این چرخش نقش داشت. یک مقام ارشد میگوید نخستوزیر و وزیر دارایی آنقدر ضعیف شدهاند که نمیتوانستند نقض آشکار برنامه حزب کارگر را تاب بیاورند.
وزیر بهداشت وس استریتینگ بلافاصله اعلام کرد با نقض برنامه انتخاباتی موافق نیست. معاون حزب کارگر، لوسی پاول، نیز از اولین معترضان بود. به گفته برخی اعضای دولت، اینکه استارمر و ریوز به این فشار تن دادند، نشان میدهد قدرت واقعی اکنون در اختیار حزب کارگر بهطور گستردهتر است نه رهبران دولت.
برخی نگراناند که بازارها اکنون تصور کنند دولت زیر فشار مطالبات کابینه و نمایندگان است و این یعنی استارمر و ریوز در برابر تحولات آینده آسیبپذیرند. عدهای با طنز تلخ میگویند وابستگی دولت نه به بازار اوراق قرضه بلکه به نمایندگان حزب کارگر است و این برای سرمایهگذاران نگرانکنندهتر است.
یک مقام ارشد دولتی تلاش کرد آرامش ایجاد کند و گفت راهبرد اصلی بودجه تغییر نکرده است. به گفته او ریوز در ۲۶ نوامبر سیاستی متعادل اعلام خواهد کرد؛ با افزایش مالیاتها برای جبران کسری و ایجاد حاشیهای بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد پوند برای رعایت قواعد مالی. او گفت بودجه، ثبات مالی را مقدم میداند و درعینحال برای کاهش هزینههای زندگی و تقویت سرمایهگذاری اقدام میکند.
به هر حال، افزایش مالیات بر درآمد در کنار کاهش بیمه ملی تنها ۶ میلیارد پوند درآمد ایجاد میکرد و ریوز آن را ارزش تحمل هزینه سیاسی نمیدید. اما این تغییر دقیقه نودی اکنون موجب شده بسیاری در حزب کارگر ندانند استارمر و ریوز از این پس چه مسیری خواهند رفت.
برخی میگویند نخستوزیر میان سه دسته گرفتار شده است: رئیس دفترش، جریان نزدیک به بلر در دفتر نخستوزیری، و چهرههای چپگرای ملایم. استارمر هفتهها تلاش کرده بود همه را راضی نگه دارد؛ از حمایت از سیاست سختگیرانه مهاجرتی گرفته تا بیان مواضع لیبرالتر و سپس افزایش پرداختهای رفاهی. این رفتارها به گفته نزدیکان، نشانه نبود جهتگیری روشن در دولت است.
با نزدیک شدن بودجه، انتظار میرود ریوز مجموعهای از افزایشهای کوچک مالیاتی را برای بستن شکاف مالی اعمال کند؛ مانند هدف گرفتن برنامههای کاهش حقوق مشمول مالیات و تمدید توقف افزایش آستانههای مالیاتی.
واکنش بازار تعیینکننده خواهد بود. برخی سیاستمداران ارشد حزب کارگر در حال آمادهسازی خود برای رقابت رهبریاند اگر واکنش منفی بازار به سقوط استارمر بینجامد. گفته میشود حتی اگر استریتینگ از استارمر حمایت کرده باشد، احتمالاً همچنان از مشاوران او خشمگین است و گزینههای پیش رو را میسنجد. برخی چهرههای حزب شانس او را برای جانشینی افزایشیافته میدانند.
شبانة محمود، وزیر کشور، دیگر گزینه بالقوه از جناح راست حزب، قرار است دوشنبه برنامه جدید محدودسازی مهاجرت را اعلام کند. در این میان، آنجلا رینر که محبوبیت زیادی میان اعضای حزب دارد، ساکت مانده و بسیاری او را پیشتاز احتمالی رقابت رهبری میدانند؛ وضعیتی که به گفته متحدان استارمر، میتواند شوکی شدیدتر از هر بحران قبلی در بازار ایجاد کند.
تحولات ۴۸ ساعت گذشته همه چیز را زیر سؤال برده است.


