دولت ترامپ سال جاری با اعمال تعرفههای 50 درصدی بر صادرات برزیل تلاش کرد مقامهای این کشور را وادار کند پروندههای قضایی ژایر بولسونارو را کنار بگذارند؛ رئیسجمهور راستگرای پیشین برزیل و متحد ترامپ. با وجود این فشارها، برزیل نه تنها عقبنشینی نکرد بلکه دیوان عالی این کشور بولسونارو را به 27 سال زندان محکوم کرد و این تقابل، موقعیت لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا را برای انتخابات سال آینده تقویت کرد.
ترامپ پنجشنبه شب بخش عمده تعرفههای اعمالشده بر محصولات غذایی برزیل از جمله گوشت، قهوه، کاکائو و میوهها را با استناد به «پیشرفت اولیه در مذاکرات» لغو کرد. برخی تعرفهها بر اقلام کوچکتر مانند عسل و کفش باقی ماند.
این عقبنشینی چرخشی بزرگ نسبت به اوت بود؛ زمانی که ترامپ به دلیل آنچه «تعقیب جادوگرانه» بولسونارو خواند، سنگینترین تعرفههای سال را علیه برزیل وضع کرد. او در دفاع از بولسونارو، لولا را به نقض حقوق بشر متهم کرد و در شبکههای اجتماعی نوشت «بولسونارو را تنها بگذارید». همزمان دولت آمریکا تحریمهایی علیه مقامهای مرتبط با پرونده بولسونارو اعمال کرد.
اما نتیجه معکوس شد. حدود دو سوم مردم برزیل، از جمله بخشی از حامیان بولسونارو، با تعرفههای ترامپ مخالفت کردند و صنایع بستهبندی گوشت از زیان یک میلیارد دلاری در نیمه دوم سال خبر دادند. برخی نزدیکان بولسونارو نیز از این فشارها فاصله گرفتند.
در مقابل، این اقدامات ترامپ فضای سیاسی کاخ ریاستجمهوری برزیل را داغ کرد و به لولا فرصت داد تا خود را مدافع حاکمیت ملی معرفی کند. او در ژوئیه گفت: «برزیل کشوری مستقل با نهادهای مستقل است و از کسی دستور نمیگیرد.» این سخنان در کشوری که خاطره دخالت آمریکا در کودتای 1964 هنوز زنده است، بازتاب گستردهای یافت.
محبوبیت لولا که در فوریه به پایینترین سطح خود رسیده بود، از تابستان و با موضعگیری آشکار او در برابر ترامپ رو به افزایش گذاشت. تا سپتامبر، 33 درصد مردم نظر مثبت به دولت او داشتند و همین روند او را به اعلام رسمی نامزدی در اکتبر تشویق کرد. لولا با انتشار ویدئوهای تمرینی و حضورهای پرانرژی در مراسم عمومی تلاش کرد نشان دهد برای چهار سال دیگر آماده است.
با وجود مشکلاتی مانند نارضایتی از وضعیت جرم و جنایت، لغو بخشی از تعرفههای آسیبزننده توسط ترامپ میتواند پشتیبانی بیشتری برای لولا به همراه داشته باشد. در هفتههای اخیر دو طرف حتی کوشیدهاند روابط را ترمیم کنند و ترامپ در دیداری کوتاه در سازمان ملل، لولا را «در واقع مردی بسیار خوب» توصیف کرد. این روند نشانهای برای لولا بود که راهبرد صبر و مذاکره را به جای همسویی خودکار با واشنگتن در پیش گرفته و اکنون نتیجه آن را میبیند.
