پایتخت ازبکستان، تاشکند، با حدود پنج میلیون نفر جمعیت، بزرگ‌ترین شهر کشور و یکی از پرجمعیت‌ترین مراکز شهری آسیای مرکزی است. اکنون، با برنامه‌ای برای گسترش مرزهای خود به مساحت ۲۰,۰۰۰ هکتار (تقریباً ۵۰,۰۰۰ جریب) به سمت شرق، آماده تحولی بزرگ است تا به یک کلان‌شهر بزرگ تبدیل شود.
این گسترش، که با نام تاشکند جدید شناخته می‌شود، یکی از پایه‌های اصلی استراتژی ازبکستان برای رشد اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد اشتغال است. «این منطقه به یک مرکز بزرگ برای فعالیت‌های جدید اقتصادی تبدیل خواهد شد»، کریستین پی. چان، متخصص ارشد توسعه شهری در بانک توسعه آسیایی (ADB) گفت.
رشد از طریق شهرنشینی
در سال ۲۰۱۷، رئیس‌جمهور شوکت میرضیایف اصلاحات گسترده اقتصادی و اجتماعی را آغاز کرد، با هدف کاهش فقر به نصف تا سال ۲۰۲۶ و ارتقای ازبکستان به کشوری با درآمد متوسط بالا تا سال ۲۰۳۰. این برنامه شامل افزایش نرخ شهرنشینی از کمی بیش از ۵۰ درصد به ۶۰ درصد تا سال ۲۰۳۰ است.
این کشور، به عنوان یکی از تولیدکنندگان پیشرو پنبه و طلا در جهان، با چالش‌هایی مانند وابستگی به تجارت با شرکای منطقه‌ای و نرخ بیکاری ۶ درصد مواجه است. متنوع‌سازی اقتصاد از طریق توسعه شهری، مانند پروژه تاشکند جدید، در مرکز این برنامه‌ها قرار دارد.
ویژگی‌های تاشکند جدید
تاشکند جدید شامل مناطق مسکونی گسترده، ادارات دولتی منتقل‌شده، پردیس‌های دانشگاهی، یک کتابخانه و یک موزه خواهد بود. خوشه‌های نوآوری هدفمند، صنایع مانند فناوری و تولید را تقویت خواهند کرد، در حالی که مناطق گردشگری برای جذب بازدیدکنندگان طراحی شده‌اند. همچنین یک پارک آبی و تفریحی به ارزش ۲۵۰ میلیون دلار در دست ساخت است.
ازبکستان قبلاً با میراث جاده ابریشم و مکان‌های فرهنگی خود گردشگران زیادی جذب کرده است. دولت اکنون در حال سرمایه‌گذاری بیشتر برای جلب توجه گروه‌های متنوع‌تری از گردشگران است.
«انتظار می‌رود شهر جدید سرمایه‌گذاری‌های عمده، استعدادها و زیرساخت‌های مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی را جذب کند و همچنین خانه صنایع جدید باشد»، چان گفت.
افزایش کیفیت زندگی در «شهر ۱۵ دقیقه‌ای»
علیرغم وسعت خود، تاشکند در شاخص جهانی قابلیت زندگی ۲۰۲۳ واحد اطلاعات اکونومیست، در رتبه ۱۵۷ از ۱۷۳ شهر قرار گرفت. ساکنان با مسائلی مانند ازدحام ترافیک، کمبود فضای سبز، مسکن گران‌قیمت و زیرساخت ناکافی مواجه هستند که همه این‌ها می‌توانند رشد اقتصادی را محدود کنند.
برای رفع این چالش‌ها، مقامات ازبکستان قصد دارند تا سال ۲۰۳۰ تاشکند را به یکی از ۵۰ شهر زندگی‌پذیر جهان تبدیل کنند که قادر به حمایت از ۷.۵ میلیون نفر جمعیت باشد. برنامه‌هایی برای بهبود زیرساخت‌های برق، آب و فاضلاب در نظر گرفته شده است، که در سال‌های اخیر تحت فشار افزایش جمعیت قرار داشته‌اند.
با الهام از مفهوم “شهر ۱۵ دقیقه‌ای”، تاشکند جدید شامل جوامع خودکفا خواهد بود که در آن ساکنان می‌توانند مدارس، فروشگاه‌ها و مراکز بهداشتی را در عرض ۱۵ دقیقه پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری در دسترس داشته باشند. حدود ۶,۰۰۰ هکتار تا سال ۲۰۴۵ توسعه خواهد یافت و خانه‌هایی برای حدود ۶۰۰,۰۰۰ نفر فراهم خواهد شد.
چشم‌اندازی جسورانه برای آسیای مرکزی
این توسعه، که به عنوان “آمستردام آسیای مرکزی” توصیف می‌شود، شامل یک سیستم کانال مصنوعی است که با پارک‌های سبز و مناطق حفاظت‌شده احاطه شده است. به گفته هاکان آگچا، بنیان‌گذار شرکت طراحی Cross Works که مشاور اصلی و طراح این پروژه است، اولین فاز شهر – منطقه ۱ – شامل منطقه دولتی، منطقه تجاری با پیاده‌روهای خرده‌فروشی به نام “شهر ابریشم” و یک مرکز تفریحی با بازارهای روباز و مکان‌هایی برای کنسرت‌ها و رویدادهای ورزشی خواهد بود.
یک نقطه کانونی پروژه برج‌های دوقلوی شهر تاشکند خواهد بود که با ارتفاع ۵۷۵ متر (۱۸۹۰ فوت)، ششمین ساختمان بلند جهان خواهد شد.
این پروژه در حال حاضر با پیشرفت قابل توجهی در مرحله آماده‌سازی زمین قرار دارد. «این یک برنامه جسورانه و بلندپروازانه است»، چان گفت. «من معتقدم که این پروژه نیازهای بسیاری از ساکنان ازبکستان را برآورده خواهد کرد و تغییرات مثبتی به همراه خواهد داشت.»
برنامه‌های جاه‌طلبانه ازبکستان برای تاشکند نشان‌دهنده اهداف گسترده‌تر این کشور برای مدرن‌سازی اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی است. با تبدیل پایتخت به یک مرکز شهری پررونق، این کشور قصد دارد خود را به عنوان یک بازیگر پویا در صحنه جهانی معرفی کند.