دیگو گارسیا، یک جزیره دورافتاده در اقیانوس هند، مدت‌هاست که کانون توجه ژئوپلیتیک جهانی بوده است. اهمیت استراتژیک آن، همراه با تاریخ بحث‌برانگیز اخراج اجباری ساکنان بومی‌اش، این جزیره را به موضوعی برای مناقشات مداوم در سال‌های اخیر تبدیل کرده و اکنون، با افزایش تنش‌ها بین ایالات متحده و ایران، این جزیره بار دیگر به کانون توجهات تبدیل شده است.
اهمیت استراتژیک جزیره دیگو گارسیا
دیگو گارسیا در مجمع‌الجزایر چاگوس قرار دارد و در گذشته از موریس جدا شده و تحت اداره استعماری بریتانیا قرار گرفت. در سال ۱۹۶۵، ایالات متحده و بریتانیا معاهده دفاع متقابلی را امضا کردند که به آمریکا اجازه استفاده انحصاری از این جزیره برای عملیات نظامی را می‌داد.
از آن زمان، دیگو گارسیا به عنوان یک مرکز کلیدی برای سوخت‌گیری و ارتباطات نیروهای نظامی آمریکا در خاورمیانه، آفریقا و آسیا عمل کرده است. در دوران جنگ سرد، این پایگاه میزبان بمب‌افکن‌های B-52 بود که قادر به حمله به اهداف در اتحاد جماهیر شوروی بودند. امروزه، این پایگاه میزبان ناوهای هواپیمابر، کشتی‌های جنگی و بمب‌افکن‌های استراتژیک آمریکاست.
اکنون، این جزیره بار دیگر در مرکز تحرکات نظامی قرار گرفته است. طی چند روز گذشته هم‌زمان با افزایش تنش‌ها بین دولت ترامپ و ایران، بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 اسپیریت به دیگو گارسیا اعزام شده‌اند. تحلیلگران ورود چندین فروند B-2 را ردیابی کرده‌اند و تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهند که حداقل سه فروند از این هواپیماهای پیشرفته در این پایگاه مستقر شده‌اند.
تهدیدهای ترامپ و نقش پایگاه دیگو گارسیا
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اخیراً ادعا کرده است که در صورت عدم توافق هسته‌ای جدید، ایران با بمبارانی روبرو خواهد شد که پیش از این هرگز ندیده است. این تهدید در حالی مطرح شده که آمریکا حضور نظامی خود را در منطقه تقویت کرده و بمب‌افکن‌های B-2 مستقر در دیگو گارسیا ممکن است به عنوان پایگاهی برای حملات استراتژیک استفاده شوند.
طبق گزارش‌ها ترامپ برای فشار به تهران جهت امضای توافق جدید، یک مهلت دوماهه تعیین کرده است. با این حال، ایران مذاکرات مستقیم با آمریکا را رد کرده اما امکان مذاکرات غیرمستقیم را باز گذاشته است.
بمب‌افکن B-2 اسپیریت یکی از هواپیماهای استراتژیک نیروی هوایی ایالات متحده است که توانایی حمله به اهداف دوردست را بدون شناسایی دارد. این بمب‌افکن تنها هواپیمایی است که قادر به حمل بمب ۳۰ هزار پوندی GBU-57 MOP است؛ بمبی که برای نفوذ و تخریب تاسیسات زیرزمینی مستحکم طراحی شده است. با توجه به اینکه بسیاری از تأسیسات هسته‌ای ایران در پناهگاه‌های مستحکم زیرزمینی قرار دارند، کارشناسان نظامی استقرار B-2ها را به تهدیدهای آمریکا مرتبط می‌دانند.
ادعای نشریه تلگراف درباره احتمال حمله پیش‌دستانه ایران
نشریه تلگراف در گزارشی مدعی شده است که برخی مقامات، خواستار حمله پیشگیرانه ایران به پایگاه دیگو گارسیا شده‌اند تا مانع استفاده آمریکا از آن در عملیات نظامی علیه ایران شوند.
طبق ادعای این نشریه، برخی منابع ایرانی پیشنهاد کرده‌اند که موشک‌هایی به آب‌های اطراف جزیره شلیک شود تا هشداری مستقیم به واشنگتن ارسال شود. این در حالی است که ایران پیش‌تر بارها اعلام کرده است که تمام پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه را در صورت هرگونه اقدام خصمانه هدف قرار خواهد داد.
مسئله حقوق بشر و استعمار دیگو گارسیا
اگرچه دیگو گارسیا همچنان از لحاظ استراتژی نظامی آمریکا حیاتی است، تاریخ این جزیره با اخراج اجباری مردم بومی چاگوسی‌ها لکه‌دار شده است. بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۳، دولت استعمارگر بریتانیا چاگوسی‌ها را به اجبار از جزیره بیرون کرد و آن‌ها را به موریس و سیشل منتقل نمود تا راه را برای ایجاد پایگاه نظامی هموار کند. این خانواده‌های تبعیدشده با سختی‌های شدیدی روبرو شدند و علی‌رغم نبردهای قانونی و احکام دادگاه‌های حقوق بشری، همچنان اجازه بازگشت به خانه خود را ندارند.
در سال ۲۰۱۶، دادگاه حقوق بشر اروپا اعلام کرد که اخراج چاگوسی‌ها نقض حقوق اساسی آن‌ها بوده است. با این حال، دولت بریتانیا تلاش‌های مربوط به بازگشت آن‌ها را رد کرده و به دلایل امنیتی مرتبط با نقش نظامی این جزیره اشاره کرده است. با این حال اکنون فعالیت‌های نظامی جدید در دیگو گارسیا اهمیت ژئوپلیتیکی آن را افزایش می‌دهد و تلاش‌ها برای رسیدگی به بی‌عدالتی‌های تاریخی را پیچیده‌تر می‌سازد.
با افزایش تنش‌ها میان آمریکا و ایران، نقش جزیره دیگو گارسیا بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است. استقرار بمب‌افکن‌های B-2 در این جزیره نشان‌دهنده جایگاه ثابت آن در محاسبات نظامی آمریکا است. اما در عین حال، درخواست‌های متعدد برای بازگرداندن مردم بومی و بحث‌ها درباره حاکمیت غیرمشروع آمریکا بر این جزیره همچنان ادامه دارد.