ارزش اقتصادی: تعریف، مثال‌ها و روش‌های برآورد

ارزش اقتصادی چیست؟

ارزش اقتصادی بیانگر میزان ارزشی است که فرد بر اساس منافعی که از یک کالا یا خدمت دریافت می‌کند، برای آن قائل است. معمولاً این ارزش با توجه به میزان مبلغی که فرد حاضر است برای آن بپردازد، سنجیده می‌شود.

تفاوت ارزش اقتصادی با ارزش بازار در این است که ارزش بازار همان قیمت واقعی خرید و فروش کالا یا خدمت است، در حالی که ارزش اقتصادی برای هر فرد متفاوت است و می‌تواند کمتر یا بیشتر از قیمت بازار باشد.

نکات کلیدی

• ارزش اقتصادی بر اساس ترجیحات و تصمیم‌های فرد در استفاده از منابع خود شکل می‌گیرد.
• «تمایل به پرداخت» یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای برآورد ارزش اقتصادی است.
• «قیمت‌گذاری هدونیک» از داده‌های آماری برای تخمین ارزش کالا بر پایه ویژگی‌های آن استفاده می‌کند.
• ارزش اقتصادی ذهنی و فردی است و اندازه‌گیری دقیق آن کار دشواری است.
• شرکت‌ها از مفهوم «ارزش اقتصادی برای مشتری» (EVC) برای تعیین قیمت استفاده می‌کنند؛ این مفهوم هم شامل ارزش‌های ملموس (مانند عملکرد کالا) و هم ناملموس (مانند احساسات مشتری نسبت به برند) است.

تأثیر ترجیحات فردی بر ارزش اقتصادی

ترجیحات شخصی نقش اساسی در تعیین ارزش اقتصادی دارند. برای مثال، اگر فردی یک سیب در اختیار دارد، ارزش اقتصادی آن بستگی به میزان رضایتی دارد که از مصرف آن به دست می‌آورد. اگر قصد خوردن آن را داشته باشد، ارزش آن برای او معادل لذت و تغذیه‌ای است که انتظار دارد.

بنابراین، ارزش اقتصادی سیب ویژگی ذاتی آن نیست، بلکه به برداشت فرد از ارزش آن و هدف استفاده‌اش بستگی دارد. هرچند ویژگی‌های فیزیکی سیب نیز اهمیت دارند، اما منبع اصلی ارزش اقتصادی، انتظارات فرد از میزان برآورده شدن نیازهایش است.

روش‌های برآورد ارزش اقتصادی

از آنجا که ارزش اقتصادی امری ذهنی است، اندازه‌گیری مستقیم آن ممکن نیست. با این حال، اقتصاددانان روش‌های مختلفی برای تخمین آن ارائه کرده‌اند.

برآورد از طریق تمایل به پرداخت

یکی از متداول‌ترین روش‌ها برای برآورد ارزش اقتصادی، بررسی مبلغی است که فرد حاضر است برای خرید کالا بپردازد. هنگامی که فردی کالایی را خریداری می‌کند، در واقع نشان می‌دهد که ارزش آن کالا برای او بیش از مبلغی است که پرداخت کرده است. بنابراین، قیمت پرداخت‌شده می‌تواند شاخصی برای ارزش اقتصادی آن کالا باشد.

تخمین ارزش از طریق قیمت‌گذاری هدونیک

در روش قیمت‌گذاری هدونیک، از تحلیل‌های آماری برای بررسی تأثیر ویژگی‌های مختلف یک کالا بر قیمت آن استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در بازار مسکن، عواملی مانند موقعیت جغرافیایی، متراژ و امکانات ساختمان می‌توانند در تعیین ارزش اقتصادی تأثیرگذار باشند. با استفاده از داده‌های معاملات گذشته، می‌توان برآورد کرد که هر ویژگی تا چه اندازه بر ارزش نهایی کالا اثر می‌گذارد.

کاربرد ارزش اقتصادی در بازاریابی

شرکت‌ها برای تعیین قیمت محصولات خود، از مفهوم «ارزش اقتصادی برای مشتری» (EVC) بهره می‌برند. این مفهوم فقط بر مبنای محاسبات ریاضی نیست، بلکه شامل جنبه‌های عینی و ذهنی محصول می‌شود.

برای نمونه، مشتری ممکن است برای یک جفت کفش ورزشی بادوام، به دلیل راحتی و محافظت از پا، ارزش ملموسی قائل شود. اما برند مشهور یا ارتباط آن با یک چهره سرشناس می‌تواند ارزش ناملموس بیشتری به آن بیفزاید.

بازاریابان با استفاده از ابزارهایی مانند نظرسنجی و گروه‌های متمرکز، تلاش می‌کنند میزان ارزش‌گذاری مصرف‌کنندگان نسبت به ویژگی‌های مختلف کالا را برآورد کرده و بر اساس آن، قیمت‌گذاری مناسبی انجام دهند.