رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، روز دوشنبه نشستی را با کارآفرینان برجسته کشور چین برگزار کرد. این دیدار پیامی روشن از حمایت دولت چین از بخش خصوصی بود.
بر اساس گزارش رسانه‌های دولتی چین، شی پس از شنیدن سخنان چهره‌هایی مانند جک ما (بنیان‌گذار علی‌بابا)، لی جون (مدیرعامل شیائومی)، وانگ زینگ (مدیرعامل میتوآن)، وانگ زینگزینگ (از شرکت رباتیک یونیتری) و رن ژنگفی (بنیان‌گذار هواوی و یکی از کلیدی‌ترین افراد در چین برای کاهش وابستگی به فناوری‌های آمریکایی) سخنرانی کرد. نخست‌وزیر چین، لی چیانگ نیز در این نشست حضور داشت.
رشد سهام شرکت‌های چینی
انتظار برای این دیدار از قبل وجود داشت و همین موضوع باعث افزایش ارزش بازار سهام چین شد. این نشست نشان‌دهنده تغییر رویکرد حزب کمونیست نسبت به شرکت‌های خصوصی است که بخش عمده‌ای از رشد اقتصادی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
جک ما که زمانی برجسته‌ترین چهره تجاری چین بود، در جریان سرکوب نظارتی سال ۲۰۲۰ به شدت آسیب دید. مقامات چینی در آن سال عرضه اولیه سهام شرکت وابسته به علی‌بابا، انت گروپ، را متوقف کردند و کمپینی چندساله را برای افزایش کنترل دولتی بر اقتصاد و محدود کردن قدرت میلیاردرهای خصوصی آغاز کردند. در نتیجه، ما برای مدت‌ها از انظار عمومی ناپدید شد.
با این حال، در سال‌های اخیر و همزمان با کند شدن رشد اقتصادی، مقامات رویکردی نرم‌تر در پیش گرفته‌اند. شرکت‌هایی مانند علی‌بابا اکنون خود را با اولویت‌های دولت چین، از جمله هوش مصنوعی و نوآوری‌های تکنولوژیک، همسو کرده‌اند.
یو چوانمن، استاد ارشد دانشگاه علوم اجتماعی سنگاپور، گفت:«این قوی‌ترین سیگنالی است که چین می‌توانست برای افزایش اعتماد اقتصادی ارسال کند. حضور شخص شی جین‌پینگ در این دیدار نشان‌دهنده اهمیت سیاسی آن است.»
وی افزود که این تغییر، چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای نیست، بلکه نشان‌دهنده تغییر از رویکرد نظارتی سخت‌گیرانه به سمت سیاست‌های مشوق بخش خصوصی است: «ما شاهد تغییر تدریجی لحن پکن نسبت به شرکت‌های خصوصی هستیم: مدارا، بهبود و تشویق.»
تأثیرات رونق هوش مصنوعی بر بازار چین
رشد امیدواری به آینده هوش مصنوعی باعث افزایش چشمگیر ارزش سهام در بازار چین شده است. شاخص هنگ سنگ اخیراً به یکی از بهترین عملکردهای بازارهای جهانی تبدیل شده است. این نشست نیز موجب افزایش ارزش سهام علی‌بابا شده و آن را به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۲۲ رسانده است.
هوش مصنوعی، نقش کلیدی در تغییر فضای فناوری چین ایفا کرده است. لیانگ، یکی از پیشگامان توسعه چت‌بات‌های هوش مصنوعی، ماه گذشته در یک نشست تجاری خصوصی به میزبانی نخست‌وزیر لی حضور داشت. جک ما نیز پس از یک دوره غیبت، به تدریج در مجامع مختلف ظاهر شده و در دسامبر گذشته سخنرانی‌ای درباره هوش مصنوعی در انت گروپ ارائه داد.
مدل هوش مصنوعی Qwen از علی‌بابا در آزمون‌های رسمی عملکرد خوبی نشان داده و موقعیت این شرکت را در این حوزه تثبیت کرده است. تصمیم اپل برای استفاده از فناوری هوش مصنوعی علی‌بابا در گوشی‌های آیفون چین، نشانه‌ای از اعتماد به توانمندی‌های فنی این شرکت است.
گلدمن ساکس در گزارشی اعلام کرد:
«ظهور مدل‌های هوش مصنوعی چینی نظیر DeepSeek-R1، که از نظر جهانی رقابتی و مقرون‌به‌صرفه هستند، باعث تغییر نگاه به فناوری چین، افزایش خوش‌بینی سرمایه‌گذاران و رشد بازار سهام شده است.»
پکن به دنبال ایجاد توازن میان بخش خصوصی و دولتی
با وجود حمایت شی، هنوز مشخص نیست که دولت چین تا چه اندازه سیاست‌های خود را به نفع بخش خصوصی تغییر خواهد داد. نشانه‌های حمایت دولتی ممکن است موجب افزایش اعتماد بازار شود، اما تحقق این تغییر بستگی به اقدامات عملی دولت دارد.
تحلیلگران بعید می‌دانند که چین به سیاست‌های پیش از ۲۰۲۰ بازگردد. به نظر می‌رسد که پکن در حال ایجاد توازن میان حمایت از شرکت‌های خصوصی و اهداف گسترده‌تر خود، از جمله امنیت ملی و آمادگی برای درگیری تجاری احتمالی با ایالات متحده است.
جک ما؛ نماد تحول در بخش خصوصی چین
هیچ شخصیتی به اندازه جک ما، فراز و نشیب‌های بخش خصوصی چین را منعکس نمی‌کند. این معلم زبان انگلیسی سابق، در سال ۱۹۹۹ علی‌بابا را از آپارتمان خود راه‌اندازی کرد و با شکست دادن رقبای خارجی مانند eBay، آن را به بزرگ‌ترین شرکت تجاری چین تبدیل کرد.
در سال ۲۰۱۵، شی و ما در حاشیه یک اجلاس تجاری در آمریکا که شامل مدیران اجرایی شرکت‌هایی مانند تیم کوک (اپل) و مارک زاکربرگ (فیسبوک) بود، دیدار کردند. همچنین، همان سال آن‌ها در کنفرانس جهانی اینترنت در ووتجن چین با یکدیگر ملاقات داشتند.
اما در سال ۲۰۲۰، جک ما در یک کنفرانس در شانگهای، به شدت از مقررات دولتی در بخش مالی انتقاد کرد؛ سخنانی که مقامات پکن را خشمگین ساخت. تنها چند روز بعد، عرضه اولیه انت گروپ (بزرگ‌ترین عرضه اولیه بازار در آن زمان) لغو شد و دولت موج گسترده‌ای از محدودیت‌ها را بر شرکت‌های فناوری اعمال کرد.
پس از آن، ما تقریباً از انظار عمومی محو شد. اما از سال ۲۰۲۳، او به تدریج به علی‌بابا بازگشته و در جلسات داخلی شرکت حضور یافته است. سرمایه‌گذاری این شرکت در هوش مصنوعی و تغییرات مدیریتی اخیر، باعث شده ارزش بازار آن در سال جاری بیش از ۹۰ میلیارد دلار افزایش یابد.
دیدار با شی جین‌پینگ می‌تواند سرآغاز دوره‌ای جدید برای علی‌بابا و حتی کل بخش خصوصی چین باشد. اما سرنوشت این تغییر، به سیاست‌های عملی و اقدامات بعدی دولت بستگی خواهد داشت.