حس رضایت در اینترنت موج میزند هر بار که گزارشی از مشکلدار شدن رؤیای متاورس مارک زاکربرگ منتشر میشود. هفته گذشته نیز همین اتفاق افتاد؛ زمانی که اعلام شد شرکت متا قصد دارد تا ۳۰ درصد از هزینههای بخش Reality Labs را که مسئول فناوریهای آزمایشی است، کاهش دهد.
برخی ناظران این اتفاق را پایان تلاشهای متا دانستند و رسانههایی مانند والاستریت ژورنال آن را «چرخش» از یک «چشمانداز چندساله» نامیدند. سرمایهگذاران نیز استقبال کردند و تحلیلهایی منتشر شد که نشان میداد این صرفهجوییها میتواند ۵ تا ۶ میلیارد دلار کاهش هزینه ایجاد کند. ارزش سهام متا هم در پایان هفته حدود ۴ درصد بالا رفت.
اما این اتفاق یک چرخش واقعی از متاورس نیست بلکه بیشتر یک تغییر برند است. زاکربرگ پیشتر هم اهداف خود را طوری بازتعریف کرده که برای والاستریت قابلقبولتر شود و این بار هم همان راه را میرود.
متاورس همیشه عجیبترین جاهطلبی زاکربرگ به نظر رسیده و از سال ۲۰۲۱ تاکنون ۷۱ میلیارد دلار ضرر داده است. کمتر از یک میلیون هدست کوئست در سهماهه دوم امسال در جهان فروخته شد و Horizon Worlds نیز همچنان خلوت است. اما اگر تمسخرها و فروش کم میتوانست زاکربرگ را منصرف کند، او سالها پیش این پروژه را کنار گذاشته بود. بنابراین برداشت اینکه این کاهش هزینهها نشاندهنده تغییر عقیده اوست، اشتباه خواهد بود. هدف او همچنان ساخت یک «دستگاه واحد» است که در نهایت ما را وارد دنیای متاورس کند.
در چند سال اخیر دو تحول مهم رخ داد که تفکر متا را تغییر داد و موجب کاهش هزینههای پیشِرو شد.
اول اینکه ورود اپل به این حوزه شکست خورده تلقی شد. محصول اپل نوآوری فنی جدیدی نداشت اما رابط کاربری آن بسیار روانتر بود. متا بهتازگی مسئول طراحی این رابط را استخدام کرده است.
تحول دوم، عملکرد موفق عینکهای هوشمند ری بن بود. شرکت سازنده این عینکها اعلام کرد که قصد دارد سالانه تا ۱۰ میلیون واحد تولید کند و متا نیز حدود ۳ درصد از سهام آن را خریده است.
این اتفاقها به متا نشان داد که میتواند هزینههای تحقیق و توسعه را که برای رقابت سخت با اپل افزایش یافته بود، کاهش دهد. رقابتی که احتمال داشت شبیه جنگ کنسولها شود، اکنون در حال شکلگیری نیست. در نتیجه متا میتواند روی محصولی تمرکز کند که کاربران واقعاً میخواهند؛ یعنی عینکها، نه هدستهایی که مشتری چندانی ندارند.
این تغییر مسیر به معنای تغییر مقصد نیست. ابتدا زاکربرگ قصد داشت هدستهای بزرگ و کامل بسازد و سپس آنها را کوچکتر کند؛ مشابه مسیر رایانههای شخصی. اما حالا کاربران به او میگویند از کوچکترین محصول شروع کن و کمکم امکانات را اضافه کن. در نهایت، همانطور که زاکربرگ بیش از یک دهه گفته، زمانی میرسد که بتوان متاورس را در قالب یک عینک شبیه عینک معمولی تجربه کرد.
برای رسیدن به این هدف، متا یک استودیوی طراحی جدید راهاندازی کرده است. زاکربرگ هفته گذشته نوشت (ایده ما این است که از هوش مصنوعی بهعنوان یک ماده جدید طراحی استفاده کنیم). روز جمعه نیز اعلام شد که متا شرکت Limitless را که یک پوشیدنی هوش مصنوعی میسازد خریداری کرده است. این محصول یک پندنت پوشیدنی است که مکالمات را ضبط و تفسیر میکند. اینکه هوش مصنوعی در مرکز توسعه ابزارهای پوشیدنی قرار گرفته، برای زاکربرگ فرصتی است تا کار بر متاورس را ادامه دهد و در عین حال سرمایهگذاران را آرام نگه دارد. او سال گذشته گفته بود (عینکها بهترین فرم برای ترکیب هوش مصنوعی و متاورس هستند). هیچ نشانهای در این کاهش هزینهها دیده نمیشود که نظر او تغییر کرده باشد.
انتظار اینکه زاکربرگ متاورس را رها کند مثل انتظار اینکه ایلان ماسک پستگذاشتن در اکس را متوقف کند، خواهد بود! بله، گاهی خجالتآور است. بله، هزینه زیادی به متا تحمیل کرده و بله، سرمایهگذاران ترجیح میدهند او آن را کنار بگذارد. اما او نمیتواند از آن دل بکند؛ چون هنوز جهان علمیتخیلیای وجود دارد که زاکربرگ تا زمانی که اداره متا را بر عهده دارد، میخواهد به آن برسد و اگر روزی حق با او باشد، همان منتقدان نخستین کسانی خواهند بود که میگویند از ابتدا به او ایمان داشتهاند!
