تورم چسبنده چیست و چه اثری بر اقتصاد دارد؟

تورمی که دیگر گذرا نیست و برای مدتی ادامه می‌یابد، تورم چسبنده نامیده می‌شود. این پدیده‎ای است که با افزایش مداوم دستمزدها و قیمت‌های مصرف‌کننده به وجود می‌آید. به طور کلی، قیمت کالاها یا خدماتی که به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک کاهش یابد، چسبنده در نظر گرفته می‌شوند.

از نظر اقتصادی، تورم چسبنده به دستمزدها و قیمت‌های مصرف کننده اشاره دارد که به افزایش خود ادامه می‌دهند و به سرعت به تغییرات تقاضای بازار پاسخ نمی‌دهند. این پدیده ارتباط نزدیکی با نظریه اقتصادی کینزی دارد که معتقد است تقاضای کل به اقتصاد دامن می‌زند تمرکز دارد.

توجه داشته باشید هنگامی که تورم چسبنده برای مدت طولانی ادامه یابد، به عنوان تورم پایدار شناخته می‌شود.

چه چیزی باعث تورم چسبنده می‌شود؟

افزایش دستمزدها و قیمت کالاها و خدمات مصرفی معمولاً عوامل اصلی چسبندگی تورم هستند. قیمت خدمات پزشکی، هزینه تحصیلات و مسکن برخی از مهم‌ترین عواملی هستند که می‌توانند به تورم چسبنده کمک کنند. به عنوان مثال قبل از همه‌‌گیری کرونا قیمت‌های اجاره مسکن در کشورهای توسعه یافته به آرامی و به ندرت تغییر می‌کرد، اما با کاهش محدودیت‌ها و افزایش تقاضای مسکن، مالکان در سال‌های 2022 و 2023 قیمت‌های اجاره مسکن را در سطح جهان به میزان قابل توجهی افزایش دادند و این امر منجر به ایجاد تورم چسبنده در حوزه مسکن شد.

شاخص قیمت چسبنده چیست؟

شاخص قیمت مصرف کننده (consumer price index) یا CPI مقیاسی است که به بررسی قیمت‌های کالا‌ها و خدمات مصرف‌کنندگان مانند غذا، حمل و نقل و مراقبت‌های پزشکی می‌پردازد. این شاخص با در نظر گرفتن تغییرات قیمت برای هر یک از این کالاها حاصل می‌شود.

از طرفی بانک فدرال رزرو با استفاده از ابزاری به نام شاخص قیمت چسبنده (Sticky CPI)، اقلام خاصی را که معمولاً قیمت آن‌ها به آرامی تغییر می‌کنند، ردیابی می‌کند. کالاها و خدماتی که در شاخص قیمت چسبنده گنجانده شده‌اند، آن‌هایی هستند که به آرامی و با افزایشی کمتر از حد متوسط ​​تغییر می‌کنند، از جمله محصولات مراقبت شخصی، حمل و نقل عمومی، بیمه و اجاره خانه.

در سمت مقابل شاخص قیمت انعطاف‌پذیر(Flexible CPI) وجود دارد که اقلامی را که قیمت آن‌ها به طور مکرر و با درصد بیش‌تر تغییر می‌کند را دنبال می کند.

در زیر نموداری از CPI چسبنده در مقایسه با CPI انعطاف‌پذیر در اقتصاد ایالات متحده ارائه شده است. داده‌ها نشان می‌دهد که قیمت‌های چسبنده از سال 2021 تا اواسط سال 2023 به طور پیوسته افزایش یافته است، در حالی که قیمت‌های انعطاف‌پذیر اغلب به تندی تغییر می‌کنند. برخی از اقتصاددانان به افزایش دستمزدها (که به نوبه خود باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات می‌شود) به عنوان یکی از دلایل این نمونه از چسبندگی تورم اشاره می‌کنند.

تورم چسبنده چگونه بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد؟

تورم چسبنده می تواند بر سیاست پولی تأثیر بگذارد که مستقیماً بر اقتصاد تأثیر می گذارد. فدرال رزرو دستور پایین نگه داشتن تورم را دارد و تورم چسبنده می تواند مقامات پولی را به تشدید سیاست و افزایش نرخ بهره وادار کند.قیمت کالاها و خدماتی که چسبنده هستند کمتر از قیمت‌هایی که انعطاف‌پذیر هستند تغییر می‌کنند در واقع در موارد چسبندگی تورم شوک های اقتصاد کلان نسبت به انعطاف پذیر بودن تورم جوابگو نخواهد بود. برخی از اقتصاددانان تورم چسبنده را تورمی می دانند که برای مدتی طول می کشد هنگامی که تورم دیگر گذرا نیست و همچنان در حال افزایش است، چسبنده در نظر گرفته می‌شود و ممکن است در نهایت پایدار تلقی شود.