برای کشورهای در حال توسعه، دستیابی به رشد پایدار که بتواند فقر را در مقیاس وسیع کاهش دهد، چالشی بزرگ است و معمولاً با نابرابریهای تاریخی و تنشهای اجتماعی مواجه است. اما برخی کشورها این دشواریها را با موانع خودساخته تشدید میکنند. آفریقای جنوبی به عنوان بزرگترین اقتصاد آفریقا سالها با چنین موانعی دستوپنجه نرم کرده است. با این حال، سال ۲۰۲۵ میتواند نقطه عطفی برای این کشور باشد.
سال جدید، بهترین فرصت آفریقای جنوبی، در بیش از یک دهه را برای رهایی از رکود اقتصادی فراهم میکند. این کشور به عنوان میزبان اجلاس گروه ۲۰ (G20) در سال ۲۰۲۵، فرصتی بزرگ دارد تا به جهانیان نشان دهد که چگونه از نقطه ضعف خود عبور کرده است.
آفریقای جنوبی بهطور تدریجی در حال حل موانع اصلی رشد است، از جمله فساد و قطعیهای برق که سالها صنعت و تجارت این کشور را فلج کردهاند. اقدامات مختلفی در حال انجام است تا بخش خصوصی برای مدیریت بنادر و شبکههای ریلی آسیبدیده کشور دعوت شود، و همچنین گامهایی برای تسهیل مهاجرت کارگران با مهارتهای مورد نیاز برداشته شده است.
با وجود اینکه وعدهها تنها زمانی تحقق مییابند که عملی شوند، چشمانداز اقتصادی کشور به اندازهای بهبود یافته که اقتصاددانان نظرسنجیشده توسط بلومبرگ پیشبینی میکنند رشد ۱/۷٪ برای سال ۲۰۲۵. اگرچه این نرخ رشد چندان چشمگیر نیست، اما تقریباً دو برابر نرخ رشد دهه گذشته است. آفریقای جنوبی از این پیروزی کوچک خوشحال خواهد شد و شاید بتواند از آن برای پیشرفت بیشتر استفاده کند.
افزایش ۱/۷٪ در تولید ناخالص داخلی آفریقای جنوبی برای حل یکی از بالاترین نرخهای بیکاری در جهان کافی نخواهد بود. با این حال، این رشد به اندازه کافی زیاد است تا از رشد جمعیت کشور پیشی بگیرد و با گسترش بازار کار آن هماهنگ شود—این امر تنها نشاندهنده رکورد ناامیدکننده آفریقای جنوبی در دهه گذشته است. با این حال، هر خبر خوبی، خبری خوب است.
عامل اصلی این تغییر در وضعیت اقتصادی، افزایش خوشبینی بهدلیل تشکیل سریع یک دولت ائتلافی گسترده پس از انتخابات ملی مه ۲۰۲۴ است. برای اولین بار در دههها، حزب کنگره ملی آفریقا (ANC) که ۳۰ سال بر کشور حکمرانی کرده بود، بدون مقاومت اکثریت خود را از دست داد و این امر نشانهای از تغییر در فضای سیاسی کشور است.
ائتلاف جدید شامل حزب دموکراتیک آلاینس (DA) است که یکی از معدود احزاب با رهبری سفیدپوستان در کشور به شمار میآید و به عنوان دومین حزب بزرگ در دولت جدید ظاهر شده است. این تحول یک زمینلرزه سیاسی در کشوری است که همواره با ترسیم زخمهای آپارتاید مواجه بوده، اما همچنین نشاندهنده تغییر قابل توجهی از گرایش تاریخی حزب ANC به دخالت دولت در اقتصاد است. با وجود یک شرکت هواپیمایی ملی که به تازگی از ورشکستگی بیرون آمده و خدمات عمومی از جمله برق و حملونقل دولتی در وضعیتی بحرانی قرار دارند، این ائتلاف نشان داده است که به بخش خصوصی تمایل بیشتری دارد.
با این حال، این روند بهبود شکننده است و سال ۲۰۲۵ سالی حیاتی خواهد بود تا مشخص شود آیا این حرکت اقتصادی همچنان ادامه خواهد یافت یا خیر. برخی عوامل خارج از کنترل دولت نیز وجود دارند.
انتخابات ریاستجمهوری ایالات متحده در نوامبر ۲۰۲۴، شرایط اقتصادی جهانی را تغییر داد، بهطوریکه نگرانیها درباره سیاستهای احتمالی دولت ترامپ موجب تقویت دلار به ویژه در برابر راند آفریقای جنوبی شد. این تغییر باعث محدود شدن توانایی آفریقای جنوبی در کاهش نرخ بهره میشود، اقدامی که میتوانست رشد اقتصادی را تقویت کند.
برای اینکه آفریقای جنوبی بهترین شانس را برای حفظ این حرکت اقتصادی داشته باشد، لازم است که دولت ائتلافی جدید باقی بماند، تأمین برق پایدار باشد و دولت باید راهحلهایی برای بهبود زیرساختهای حملونقل کشور بیابد تا بتواند صادرات زغالسنگ، سنگآهن، میوه و خودرو را تسهیل کند.
اولین شرط تضمین نشده است، زیرا تنشهای میان مقامات ارشد حزب ANC و DA در مورد سیاستهای آموزش و بهداشت همچنان ادامه دارد. علائم هشداردهنده دیگری نیز وجود دارد، از جمله اینکه برخی از اقدامات اقتصادی در حال احیاء، با مشکلاتی مواجه شدهاند. به عنوان مثال، خصوصیسازی اولین بندر اصلی به دلیل اختلافات حقوقی پیرامون فرایند مناقصه یک نهاد دولتی با تأخیر مواجه شده است و ورود اولین قطارهای خصوصی به شبکه حملونقل ریلی ملی از زمانبندی عقب است.
در ماه جاری، پس از یک سال مذاکره با دولت، شرکت فولاد ArcelorMittal اعلام کرد که کارخانههای کلیدی خود را که برای صنایع ساختمانی، معدنی و خودروسازی ضروری هستند، تعطیل خواهد کرد. مدیرعامل شعبه محلی این شرکت گفت که دولت خوب گوش میدهد، اما نمیتواند تصمیمات لازم را اتخاذ کند.
با توجه به اینکه رهبری آفریقای جنوبی در اجلاس گروه ۲۰ جهانی توجهات جهانی را جلب خواهد کرد، رئیسجمهور سیریل رامافوزا فرصتی طلایی دارد تا این کشور را به سوی ثبات و رشد هدایت کند. آینده کشور و میراث سیاسی او ممکن است به این موضوع بستگی داشته باشد.